Η ΑΦΙΞΗ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΟΥ ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΖΟΥΛΗ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΚΟΜΜΑΝΤΟΣ ΤΟΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ ΤΟΥ 1943

           Τον Φεβρουάριο του 1943 και ενώ συνεχιζόταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος  θα φθάσει κρυφά στην Κω από τις απέναντι Τουρκικές ακτές ο Ανθυπολοχαγός Στέφανος Καζούλης, επικεφαλής Αγγλικής Ομάδας Κομμάντος, που είχε ως αποστολή τη συγκέντρωση πληροφοριών γύρω από τις ιταλικές στρατιωτικές θέσεις. Ήταν ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός που ήρθε στο νησί για συγκεκριμένη αντιστασιακή δράση. Ο Στέφανος Καζούλης, γεννημένος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1912, ήταν γιός του μεγάλου ευεργέτη της Ρόδου Μιχαήλ Καζούλη και της Μαρίκας, το γένος Στεφάνου Δραγούμη. Υπήρξε, δηλαδή, ανεψιός του φλογερού πατριώτη Ίωνα Δραγούμη και του πρωτομάρτυρα του Μακεδονικού Αγώνα Παύλου Μελά. Αποφοίτησε από το Αβερώφειο Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας και από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λωζάννης, για να συνεχίσει έπειτα Οικονομικές Σπουδές στο Economics School of London. Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο κατατάχθηκε μαζί με τα αδέλφια του εθελοντής στον Ελληνικό Στρατό και αργότερα στάλθηκε στην Geneifa, κοντά στο Σουέζ, για εκπαίδευση. Μπήκε κατόπιν στη Σχολή Δοκίμων Αξιωματικών με τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Οι Βρετανικές Στρατιωτικές Αρχές τον ζήτησαν ονομαστικά και τον απέσπασαν από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις στα S.B.S (Special Boat Service) υπό τις διαταγές του Λόρδου Jellicoe.

Ο Στέφανος Καζούλης φθάνοντας στην Κω θα συναντηθεί εντελώς τυχαία στη βραχώδη περιοχή κοντά  στη σπηλιά της Χαλκήπετρας με ένα νεαρό Κώο, τον Διαμαντή Γιαννιό, ο οποίος δούλευε με τον αδελφό του Μιχάλη στα ιαματικά λουτρά, τα «Θέρμη», φτιάχνοντας ξύλινες καμπίνες, που θα λειτουργούσαν το καλοκαίρι για τις ανάγκες των εκεί λουομένων. Ο Καζούλης, αφού  συνέστησε στον Γιαννιό να είναι πολύ προσεκτικός και να μην αναφέρει σε κανένα την παρουσία του στο νησί, τον έστειλε να αναγνωρίσει τα φυλάκια και τα οχυρά των Ιταλών στα Μπογάζια και στο Ψαλίδι. Οι πληροφορίες που μετέφερε ο Γιαννιός στον Καζούλη υπήρξαν καθοριστικές. Η συνάντηση αλλά και η συνεργασία τους αυτή θα σημαδεύσει καίρια τη ζωή του 17χρονου τότε Διαμαντή Γιαννιού. Από εκείνες τις στιγμές, το γενναίο και γεμάτο πατριωτικό παλμό παλικάρι της Κω, θα θέσει  τον εαυτό του στην υπηρεσία του αγωνιζόμενου Ελληνικού και Συμμαχικού Στρατού. Θα  ενταχθεί στη δύναμη του Ιερού Λόχου, υπό τη διοίκηση του θρυλικού Συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε και θα εκπαιδευτεί στους καταδρομείς, λαμβάνοντας μέρος σε πολλές παράτολμες επιχειρήσεις, προσφέροντας έτσι πολλές υπηρεσίες στον αντιστασιακό αγώνα κατά των Γερμανών στα Δωδεκάνησα και ιδιαίτερα στο νησί του. Θα προαχθεί σε Επιλοχία «επ’ ανδραγαθία» και θα του απονεμηθεί δύο φορές το παράσημο των «εξαιρέτων πράξεων».

Αλλά και ο Στέφανος Καζούλης θα λάβει μέρος σε πολλές συμμαχικές επιχειρήσεις αποβάσεων, όπως στη Λέρο  και  σε άλλα νησιά, έως ότου θα πέσει ηρωικά μαχόμενος κατά των Γερμανοϊταλών στη Σαντορίνη, τη νύχτα της 23ης  προς την 24η Απριλίου του 1944. Η Ελληνική Κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας την υπέρτατη θυσία του, απένειμε επάξια με Βασιλικό Διάταγμα στον Στέφανο Καζούλη το «Αριστείον Ανδρείας». Αναγνωρίστηκε παντού ως ήρωας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, γι αυτό και μια από τις κεντρικές πλατείες της πόλης Κω φέρει σήμερα τιμητικά το όνομά του.  

Ο ΜΑΪΟΣ ΤΟΥ 1945 ΚΑΙ Η ΚΩΣ

        Ο Μάϊος του 1945 υπήρξε ο κατά κυριολεξία  ανοιξιάτικος  μήνας για τα Δωδεκάνησα και ιδιαίτερα για την Κω. Και τούτο γιατί στις 8 Μαΐου του 1945 τερματίστηκε πια ο πόλεμος στην Ευρώπη με την ολοκληρωτική πτώση της Ναζιστικής Γερμανίας και ο Αρχηγός των Γερμανικών Δυνάμεων Στρατηγός Wagener θα υπογράψει στη Σύμη το Πρωτόκολλο της χωρίς όρους παράδοσης των υπολειμμάτων του Γερμανικού Στρατού στα Δωδεκάνησα, μπροστά στους Βρετανούς Ταξίαρχο Moffat και Ναύαρχο Tennant και στον Έλληνα Διοικητή του Ιερού Λόχου Συνταγματάρχη Χριστόδουλο Τσιγάντε. Το πρωινό της επόμενης μέρας, 9ης Μαΐου, ο ήλιος θα ανατείλει φωτοβόλος, για να συνεορτάσει με τους Κώους το γλυκοχάραμα της πολυπόθητης λευτεριάς.

        Ο ακράτητος ενθουσιασμός και οι ουρανομήκεις   ζητωκραυγές του Κωακού Λαού, που ξεχύθηκε στους κεντρικούς δρόμους με  τη γαλανόλευκη στα χέρια, ξεσπώντας  σε φρενιτιώδεις εκδηλώσεις υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα, θα συμπληρωθεί με την κατάληψη των δημόσιων κτηρίων που πεισματικά κατείχαν ακόμη οι Ιταλοί, την υποδοχή   των Βρετανικών Αρχών και  αγήματος Ιερολοχιτών, την ανάδειξη ως προσωρινού Δημάρχου της πόλης  του δικηγόρου Γιώργου Κουτσουράδη και την πάνδημη δοξολογία στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου, όπου χοροστάτησε ο Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος Αρχιμανδρίτης Φιλήμων Φωτόπουλος. Στη δοξολογία αυτή είχαν παραστεί και οι Βρετανοί Ian Lapraik, Συνταγματάρχης των SBS, και C.F. Blagden,  Ταγματάρχης Διοικητής της Κω, ενώ έξω από το ναό είχε αναρτηθεί τεράστιο πανό, που έγραφε: «WELCOME LIBERATORS-UNION».(Καλωσορίσατε Απελευθερωτές-Ένωση). Σε πολλά εμφανή σημεία της πόλης θα ζωγραφιστούν σε λίγο  με γαλάζια χρώματα από τους πατριώτες δυο  ελληνικές σημαίες χιαστί με τη λέξη: ΕΝΩΣΙΣ, αταλάντευτος πόθος κάθε Κωακής ψυχής. Ο  ίδιος ενθουσιασμός και πανηγυρική ατμόσφαιρα επικράτησαν και στους κατοίκους όλων των χωριών του νησιού.

          Αμέσως μετά την ανάληψη των δημαρχιακών του καθηκόντων ο Γιώργος Κουτσουράδης θα απευθυνθεί προς τους κατοίκους της πόλης και των χωριών με ένα ιστορικής  σημασίας έγγραφο, στο οποίο τόνιζε ότι: «Από της σήμερον (9ης Μαΐου) επίσημος γλώσσα λαλουμένη και γραφομένη είναι η Ελληνική και αύτη είναι και η επίσημος γλώσσα των Δημαρχιακών Γραφείων. Επί του Δημαρχιακού μεγάρου θα αναρτάται η Εθνική ημών σημαία, ως και επί των ιδιωτικών κτιρίων και καταστημάτων κατά τας ημέρας των εορτών, Κυριακών κλπ.».

            Σε λίγες μέρες   συγκροτήθηκε  το πρώτο  9μελές  Δημοτικό Συμβούλιο, που πολύ αργότερα θα γίνει 11μελές με τη συμμετοχή  δύο μουσουλμάνων,  ενώ στις 16 Μαΐου για την εύρυθμη λειτουργία της Δημοτικής Αρχής θα συσταθούν επί πλέον και  ένδεκα Γραφεία, που θα  στελεχώσουν  αρκετοί Κώοι πατριώτες,  αναδιοργανώνοντας έτσι   σημαντικές, πρώην ιταλικές, Κρατικές Υπηρεσίες. Ανάλογη δημαρχιακή συγκρότηση υπήρξε και στα χωριά. Έτσι Δήμαρχοι των χωριών, με πρόταση των προκρίτων, θα διατελέσουν  στο Ασφενδιού ο Μιχάλης Διακομανώλης, στο Πυλί ο Νικόλας Ζάρακας και αργότερα ο Χρήστος  Παπαχρήστου, στην Αντιμάχεια ο Ακίνδυνος Μαύρος, στην Καρδάμαινα ο Γιάννης  Νικολάου και στην Κέφαλο ο Αντώνης Νικολής. Ο Μάϊος, λοιπόν, του 1945 έφερε και τα πρώτα ψήγματα τοπικής αυτοδιοίκησης στο νησί της Κω, παρόλο που η Βρετανική Στρατιωτική κατοχή των Δωδεκανήσων έμελλε να διαρκέσει είκοσι τρεις ολάκαιρους μήνες αγωνιώδους έκβασης της οριστικής επίλυσης του Δωδεκανησιακού ζητήματος μέχρι την πλήρη πια εξασφάλιση της ελληνικής κυριαρχίας επί των νησιών μας.             

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

Η μάχη που έλαβε χώρα πριν από δυόμιση χιλιετίες στον
Μαραθώνα υπήρξε καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη του
δυτικού πολιτισμού. Οι περισσότεροι ιστορικοί συμφωνούν με
τον χαρακτηρισμό της μάχης εκείνης ως «μητέρας των μαχών»
για τον δυτικό κόσμο. Πριν από αυτή τη μάχη, οι πιθανότητες
της επικράτησης των Αθηναίων ήταν ελάχιστες. Αντίθετα η
Περσική Αυτοκρατορία με τη συντριπτική υπεροχή έναντι των
αντιπάλων δυνάμεών της ήταν κάτι περισσότερο από
αναμενόμενο ότι θα έσερνε τους Αθηναίους αιχμαλώτους στην
Περσία για να δικαστούν από τον Μεγάλο Βασιλέα Δαρείο,
όπως είχε ήδη συμβεί το 494 με τους Μιλήσιους.

Ο Δαρείος μετά την αποτυχία του Μαρδόνιου, όπως
γράφει ο Ηρόδοτος, ετοιμάζει νέα εκστρατεία και θέλοντας να
δοκιμάσει τη ψυχολογική κατάσταση των Ελλήνων, έστειλε
αντιπροσώπους του στην Ελλάδα ζητώντας «γην και ύδωρ», τα
σημεία της υποταγής. Κάποιες πόλεις δήλωσαν υποταγή, όχι
όμως και η Αθήνα, που τότε είχε έξοχους ηγέτες, οι οποίοι
έσωσαν την Ελλάδα. Οι Αθηναίοι αποφάσισαν ν’ αντισταθούν
και προβλέποντας την άφιξη των Περσών άρχισαν να
ετοιμάζονται. Πράγματι ο Περσικός στόλος δεν άργησε να
φανεί στο Αιγαίο, έχοντας στο πλευρό του ακόμη και Έλληνες
ναύτες, από τους ήδη κατακτηθέντες Ίωνες.

Οι αρχηγοί της εκστρατείας Δάτις και Αρταφέρνης
οδηγούν τον στόλο από την Ιωνία στις Κυκλάδες και
καταστρέφουν την εχθρική προς τους Πέρσες Νάξο. Από εκεί
έπλευσαν προς την Ερέτρια, όπου τους κατοίκους αυτής της
κατεστραμμένης πλέον πόλης μετέφεραν στην Περσία, κατά το
παλαιό ασσυριακό σύστημα των εξοικισμών, όπως είχαν κάνει
και με τους κατοίκους της Μιλήτου. Ήθελαν έτσι με τον τρόπο
αυτό να τρομοκρατήσουν τους Αθηναίους.

Είναι άξιο θαυμασμού, όπως έγραψε ο Ακαδημαϊκός
Κων/νος Άμαντος, ότι οι Αθηναίοι βρέθηκαν έτοιμοι να
υποδεχθούν τους Πέρσες στον ένδοξο έκτοτε Μαραθώνα κοντά
στην ακτή, αντίκρυ στην Ερέτρια. Εννιά χιλιάδες Αθηναίοι και
χίλιοι Πλαταιείς θα σπεύσουν να αποκρούσουν τον πολυάριθμο
στρατό των Περσών, με επικεφαλής τον εμπειρότατο και
ικανότατο στρατηγό Μιλτιάδη, που στο πλευρό του είχε δύο
ισάξιους αξιωματικούς τον Καλλίμαχο και τον Αριστείδη. Ο
Μιλτιάδης παρέταξε τον ελληνικό στρατό στους γήλοφους του
Μαραθώνα με ισχυρά άκρα και ασθενέστερο το κέντρο. Ενώ το
κέντρο των Περσών με πλήθος από τοξότες και ιππικό πολύ
δυνατό θα έκαμπτε το κέντρο των Ελλήνων, αλλά τα ισχυρά
άκρα το προστάτευσαν και πίεσαν τον αντίπαλο σε άτακτη
υποχώρηση. Έγινε τότε μεγάλη σφαγή. Έξι χιλιάδες
τετρακόσιοι Πέρσες φονεύθηκαν, ενώ οι απώλειες των Ελλήνων
ήταν 192 Αθηναίοι και 11 Πλαταιείς κατά τον Ηρόδοτο. Ο
Μιλτιάδης έθαψε αμέσως τους νεκρούς στο σημερινό τύμβο του
Μαραθώνα, ενώ ο λυρικός ποιητής Σιμωνίδης ο Κείος θα τους
αφιερώσει το γνωστό επίγραμμα: «Ελλήνων προμαχούντες
Αθηναίοι Μαραθώνι, χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν».
Έτσι οι «χρυσοφόροι» Πέρσες αναγκάστηκαν να επιστρέψουν
στην Ασία. Ήταν Σεπτέμβρης του έτους 490 π. Χ.!

Η αποφασιστική μάχη του Μαραθώνα δόξασε τους
Αθηναίους, ταπείνωσε τους Πέρσες στην αντίληψη των
Ελλήνων και αποτέλεσε ιστορικό σταθμό για την Ελλάδα. Η
Αθήνα με τον Μιλτιάδη θα αναδειχθεί η σημαντικότερη
ελληνική πόλη. Οι Αθηναίοι πρώτοι αντιλήφθηκαν ότι η
ενότητα όλων των ελληνικών πόλεων-κρατών ήταν απαραίτητη
για να αντιμετωπιστεί η περσική απειλή.

Αλλά η νίκη του Μαραθώνα θα αναδείξει και πολιτικούς
άνδρες, όπως τον μεγαλοφυή Θεμιστοκλή, που πήρε μέρος στο
νικηφόρο εκείνο πόλεμο, ο οποίος θα σπεύσει να δημιουργήσει
στόλο, που θα καταστήσει την Αθήνα την πρώτη ναυτική
δύναμη της Ελλάδας, γιατί ήταν βέβαιος ότι οι Πέρσες θα
επανέρχονταν και πάλι. Είναι γνωστή η φράση του: «Ουκ εά με
καθεύδειν το του Μιλτιάδου τρόπαιον» (Δεν με αφήνει να
κοιμηθώ το τρόπαιο του Μιλτιάδη), για να γράψει κι αυτός,
δέκα χρόνια αργότερα στα τέλη του Σεπτέμβρη του 480, νέες
σελίδες δόξας με την πρώτη μεγάλη ναυμαχία στη ναυτική
ιστορία της πατρίδας μας, που έγινε στη Σαλαμίνα.

Από πλευράς στρατηγικής τακτικής και τρόπου
διεξαγωγής της μάχης του Μαραθώνα, ο Μιλτιάδης εφάρμοσε
για πρώτη φορά στην ιστορία και χωρίς να έχει αποφοιτήσει
από κάποια στρατιωτική ακαδημία: α) την επιθετικότητα κατά
των Περσών με μικρότερη αριθμητικά δύναμη, στην κατάλληλη
στιγμή, β) την ενότητα διοίκησης του στρατού του, γ) τον
αιφνιδιασμό για την επίθεση στην κρίσιμη στιγμή και δ) τον
ελιγμό της διπλής υπερκέρασης.

Ο διακεκριμένος ιστορικός Hans Delbruck στο κλασικό
έργο του: «Ιστορία της Τέχνης του Πολέμου, Πόλεμος στην
Αρχαιότητα» έγραψε: «Η εικόνα του Μιλτιάδη σαν διοικητή στο
πεδίο της μάχης στέκεται γιγάντια στα πρώιμα χρονικά της
παγκόσμιας στρατιωτικής ιστορίας. Βρίσκουμε εδώ την
πληρέστερη και σπανιότερη μορφή ηγεσίας, που έχει γεννήσει η
πολεμική τέχνη μέχρι σήμερα, τον συνδυασμό άμυνας-επίθεσης.
Τι διορατικότητα στην επιλογή του πεδίου της μάχης, τι
αυτοέλεγχος εν αναμονή της εχθρικής επίθεσης, τι εξουσία επί
των μαζών, επί ενός στρατού από υπερήφανους, ελεύθερους
πολίτες, ώστε να μπορέσει να τους συγκρατήσει σταθερά στην
θέση που είχε διαλέξει και μετά να τους οδηγήσει σε μια ξέφρενη
επίθεση την αποφασιστική στιγμή! Όλα ήταν ρυθμισμένα για τη
στιγμή αυτή-ούτε ένα λεπτό νωρίτερα, οπότε οι Αθηναίοι θα
έφταναν στον εχθρό ξέπνοοι και αποδιοργανωμένοι, ούτε ένα
λεπτό αργότερα, οπότε πολλά από τα βέλη του εχθρού θα είχαν
βρει τον στόχο τους και ο μεγάλος αριθμός των ανδρών, που
άλλοι θα θανατώνονταν και άλλοι θα δίσταζαν, θα έσπαγε την
ορμή της εφόδου, που θάπρεπε να πέσει σαν χιονοστιβάδα στις
γραμμές του εχθρού αν ήθελε να νικήσει». Όλα όμως αυτά τα
προνόησε με αξιοθαύμαστη ακρίβεια ο Μιλτιάδης χάρη στην
παροιμιώδη στρατηγική του ικανότητα.

Στις μέρες μας είναι αλήθεια ότι εκφράζονται διάφορες
αποκλίνουσες απόψεις, που αμφισβητούν τη σημασία της μάχης
του Μαραθώνα και την επιρροή που άσκησε ο κλασικός
ελληνισμός στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του δυτικού
πολιτισμού. Είναι αρκετοί εκείνοι που ισχυρίζονται ότι στον
Μαραθώνα δεν αποσοβήθηκε ολοκληρωτικά ο περσικός
κίνδυνος, αφού χρειάστηκε και η ναυμαχία της Σαλαμίνας.
Είναι προφανές ωστόσο ότι αν δεν υπήρχε Μαραθώνας, δεν θα
υπήρχε καν η ανάγκη της ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Όλα θα
είχαν τελειώσει στους βάλτους του Μαραθώνα.

Ένας άλλος ιστορικός, ο Fuller, στο έργο του:
«Στρατιωτική ιστορία του Δυτικού Κόσμου» έγραψε ότι «για
πρώτη φορά στην ιστορία τους οι Έλληνες νίκησαν τους Πέρσες
στο δικό τους στοιχείο, δηλαδή στη ξηρά και ο Μαραθώνας
προίκισε τους νικητές με την πίστη στο πεπρωμένο τους που ήταν
να επιζήσουν επί τρεις αιώνες στη διάρκεια των οποίων
γεννήθηκε ο δυτικός πολιτισμός. Ο Μαραθώνας, τόνισε,
σηματοδότησε τη γέννηση της Ευρώπης».

Ο διάσημος επίσης ιστορικός Creazy στο έργο του:
«Δεκαπέντε Αποφασιστικές Μάχες» θα γράψει: «Η μάχη του
Μαραθώνα έσπασε για πάντα το μύθο του αήττητου των Περσών
που παρέλυε τη διάνοια των λαών. Δημιούργησε στους Έλληνες
το πνεύμα που απέκρουσε τον Ξέρξη και μετά οδήγησε τον
Ξενοφώντα, τον Αγησίλαο και τον Αλέξανδρο σε τρομερά
αντίποινα με τις εκστρατείες τους στην Ασία. Εξασφάλισε για την
ανθρωπότητα τον πολιτιστικό θησαυρό των Αθηνών, την
ανάπτυξη των ελεύθερων θεσμών, τον φιλελεύθερο διαφωτισμό
του δυτικού κόσμου και τη σταδιακή άνοδο για πολλούς αιώνες
των μεγάλων αρχών του Ευρωπαϊκού πολιτισμού».

«Αν οι Πέρσες κέρδιζαν στον Μαραθώνα, θα κατακτούσαν
το δίχως άλλο και όλη την υπόλοιπη Ελλάδα» μας λέει με
βεβαιότητα ο John Lazenby Καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας
και Επίτιμος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Newcastle.

Ο Αμερικανός συγγραφέας Richard Billows στο βιβλίο
του με τίτλο: «Η Μάχη του Μαραθώνα. Πως μια μάχη άλλαξε
τον δυτικό πολιτισμό» επιμένει ότι η Ελλάδα ήταν το λίκνο του
σύγχρονου δυτικού πολιτισμού και τονίζει τη γόνιμη συμβολή
των μεγάλων Αθηναίων και Ελλήνων ανδρών στην υλική και
πνευματική διαμόρφωση του δυτικού κόσμου. Και αυτοί οι
άνδρες, όπως τους μνημονεύει ο Billows, ήταν ο Μιλτιάδης και
Θεμιστοκλής, ο Περικλής, ο Αισχύλος, Σοφοκλής και
Ευριπίδης, ο Αριστοφάνης και Μένανδρος, ο Θουκυδίδης,
Σωκράτης, Πλάτων και Αριστοτέλης, Ισοκράτης και
Δημοσθένης, ο Ικτίνος και Φειδίας. Καταλήγει δε ο Billows με
τη φράση: «Όσοι ενδέχεται να απεχθάνονται τα κείμενα του
Θουκυδίδη, του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και θεωρούν ως
αποτρόπαιο κατασκεύασμα την Ακρόπολη, τον Παρθενώνα και τα
αρχαιοελληνικά γλυπτά, πιθανότατα πιστεύουν ότι θα ήταν
προτιμότερο να είχαν νικήσει οι Πέρσες. Πέραν τούτου, όμως,
μια διαφορετική έκβαση της Μάχης του Μαραθώνα θα είχε
επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό όχι μόνο τους Έλληνες του 5 ου π.
Χ. αιώνα, αλλά και τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς του
21 ου μ. Χ. αιώνα». Δηλαδή του αιώνα μας.

Είναι αποδεκτό, κατά κανόνα, ότι η Ιστορία διαπλάθει τη
φυσιογνωμία της μέσα από μακροχρόνιες διεργασίες και από
τάσεις που εξελίσσονται σε μεγάλες χρονικές περιόδους.
Ωστόσο, ποτέ δεν έλειψαν εκείνα τα θαυμαστά, αιφνίδια και
κυρίως απρόβλεπτα περιστατικά, που ανέτρεπαν την
ευθύγραμμη ροή των πραγμάτων και που η επίδρασή τους
υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη της πορείας της
ανθρωπότητας. Έτσι έμεινε και η γνωστή φράση: «άλλαξε ο
ρους της Ιστορίας». Και ο Μαραθώνας είναι μιας τέτοιας
ιστορικής σημασίας μάχη, αφού άλλαξε τον ρουν της Ιστορίας.
Αν δεν γινόταν εκείνη η μάχη η Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας
δεν θα ήταν αυτή που γνωρίζουμε σήμερα.

Μία από τις σπάνιες κατακτήσεις της δημοκρατίας είναι η
ελεύθερη γνώμη και ο σεβασμός στην αντίθετη άποψη. Έτσι,
είναι σεβαστές οι επιφυλάξεις των σύγχρονων διανοουμένων
απέναντι στην αντίληψη που θεωρεί την Ελλάδα ως λίκνο του
δυτικού πολιτισμού, όπως αποδεκτή και προς κρίση είναι η
ελάχιστη εκτίμηση που τρέφουν μερικοί για την Αναγέννηση
και τον Διαφωτισμό. Είναι όμως ανθρωπίνως αδύνατο να
αρνηθεί κάποιος-δίχως να χάσει τη στοιχειώδη σοβαρότητά του-
ότι και οι ίδιοι ως διανοούμενοι είναι πνευματικοί απόγονοι
συγγραφέων και καλλιτεχνών της Αναγέννησης και του
Διαφωτισμού, αλλά και ολόκληρης της πνευματικής
κληρονομιάς του 19 ου αιώνα και ότι άντλησαν συνειδητά και με
θέρμη όλη την πνευματική παρακαταθήκη της Ελλάδας των
κλασικών χρόνων. Είτε το αμφισβητούμε σθεναρά είτε το
αποδεχόμαστε ένθερμα, ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός και ο
δυτικός τρόπος σκέψης έχουν επηρεαστεί καθοριστικά από τα
αρχαία ελληνικά πρότυπα και τις ιδέες. Το βλέπουμε αυτό σε
όλες τις εκφάνσεις των επιστημών και των τεχνών. Η ελληνική
επίδραση σαφώς δεν ήταν πεπρωμένο του δυτικού πολιτισμού,
αλλά κάτι σπανιότερο: μια συνειδητή επιλογή των Ευρωπαίων
πνευματικών ηγετών που κυριάρχησαν στο διάστημα μεταξύ
του 16 ου και 19 ου αιώνα.

Οφείλω εδώ να υπενθυμίσω και κάτι ακόμη. Πως με τη
χαρμόσυνη λέξη «νενικήκαμεν», που αναφώνησε πριν
ξεψυχήσει μετά το τέλος της νικηφόρας εκείνης μάχης ο
δρομέας Φειδιππίδης, διανύοντας 40 περίπου χιλιόμετρα ως
την Αθήνα, σφράγισε για πάντα ως ο πρώτος παγκόσμιος
μαραθωνοδρόμος όχι μόνο το κοσμοϊστορικό συμβάν της
αποκληθείσας από τους ξένους «μητέρας των μαχών», αλλά
και συνέβαλε επίσης στην καθιέρωση του πολύ δημοφιλούς
αθλήματος του Μαραθωνίου Δρόμου στα πλαίσια της
αναβίωσης των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, από το έτος
1896 και συνεχώς ως τις μέρες μας. Αμέτρητες επίσης είναι και
οι πόλεις ανά τον κόσμο, που διεξάγουν τακτικότατα το άθλημα
του Μαραθωνίου.

Ποιά συμπεράσματα, λοιπόν, μπορούμε να αντλήσουμε
από τη μάχη του Μαραθώνα, κατά την οποία το θάρρος
επιβλήθηκε στους αριθμούς και ο αγώνας εκ του συστάδην με
τη βολή με τα τόξα; Το πιο σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι η
μάχη αυτή υπήρξε ο θρίαμβος των ηθικών δυνάμεων έναντι των
αριθμών. Οι Αθηναίοι πολίτες που πολεμούσαν στον
Μαραθώνα ήξεραν γιατί πολεμούσαν: για τις οικογένειες, τα
σπίτια, τα χωράφια και τα πατροπαράδοτα ήθη και έθιμά τους.
Από την άλλη μεριά το συνονθύλευμα Ασιατών στρατιωτών,
εκτός από τους Πέρσες, δεν ήξεραν γιατί πολεμούσαν και
πολλοί από αυτούς έπρεπε απλά να διαλέξουν ποιοι θα τους
σκότωναν: οι Αθηναίοι ή οι ίδιοι οι Πέρσες! Και σε ότι αφορά
στη συμπεριφορά των Περσών ένας Γερμανός ιστορικός
συγγραφέας, ο Al Heuss, τονίζει μετ’ επιτάσεως ότι: «Αυτοί δεν
ήταν Ούννοι, ούτε καν Ασσύριοι και τίποτα δεν τους ήταν ως ιδέα
πιο ξένο, από το να ποδοπατήσουν την παράδοση και τα έθιμα
των υπηκόων τους και να ξεριζώσουν τον πολιτισμό τους».

Τέλος η μάχη του Μαραθώνα, εκτός από τα συγκεκριμένα
ιστορικά της αποτελέσματα, προβάλλει ανά τους αιώνες και ένα
τεράστιας σημασίας δίδαγμα: Ότι οι άνθρωποι σε μεγάλο βαθμό
μπορούν να καθορίσουν τη μοίρα τους και ότι είναι σε θέση να
υπερασπίσουν τον κόσμο τους. Αν δέκα χιλιάδες Αθηναίοι δεν
είχαν παραταχθεί-ενάντια σε κάθε λογική-απέναντι στην
Περσική πολεμική μηχανή και δεν πολεμούσαν υπερβαίνοντας
ο κάθε πολίτης-πολεμιστής τον ίδιο του τον εαυτό, ο κόσμος δεν
θα ήταν αυτός που γνωρίζουμε σήμερα. Σταθμός, λοιπόν,
υπήρξε ο Μαραθώνας για την Ανθρωπότητα, όπως σταθμοί
ήταν και οι Θερμοπύλες, η Σαλαμίνα και οι Πλαταιές.

Τα παρακάτω λιτά και σαφή λόγια του χρονικογράφου της
Μάχης του Μαραθώνα Ηροδότου του Αλικαρνασσέα, θα
αντηχούν για πάντα στο παγκόσμιο στερέωμα: «Οι ελεύθεροι
άνθρωποι πρέπει να αγωνίζονται ολόψυχα εναντίον κάθε
μορφής επιδρομέα, που έρχεται να απειλήσει την ελευθερία
τους και να μολύνει τα εδάφη τους». Και οι ένδοξοι
Μαραθωνομάχοι υπήρξαν πράγματι ελεύθεροι άνθρωποι και
συνεχίζουν να καθοδηγούν ακόμη και στις μέρες μας τους
λαούς εκείνους, οι οποίοι αντιστέκονται σε δυνάστες και
επιδρομείς, που θέλουν να τους στερήσουν την ελευθερία και να
μολύνουν τα εδάφη τους.

Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΕΡΑΣ ΤΗΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Μετά από δουλεία αιώνων, μετά από ποταμούς αιμάτων και
θυσιών που πρόσφεραν τα μαρτυρικά Δωδεκάνησα στους αγώνες τους για τη λευτεριά, το δέντρο που ποτίστηκε με το αίμα τόσων και τόσων παλληκαριών τους έδωσε τους πρώτους καρπούς. Η Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων της 10 ης Φεβρουαρίου του 1947 έφερε τελικά τo ποθούμενο. Οι Άγγλοι που κατείχαν τα Δωδεκάνησα από τον Μάϊο του 1945 παρέδωσαν τη διοίκηση στις Ελληνικές Στρατιωτικές Αρχές και η Ελληνική σημαία υψώθηκε σε όλα τα νησιά στις 12 το μεσημέρι της 31ης Μαρτίου του 1947. Ήταν η λαμπρότατη μέρα της Ενσωμάτωσης. Στη Ρόδο η τελετή της ύψωσης της Γαλανόλευκης στον ιστό του Διοικητηρίου έγινε κάτω από τις ουρανομήκεις ζητωκραυγές του λαού, ενώ τη στιγμή της έπαρσης ο δήμαρχος Ρόδου Γαβριήλ Χαρίτος και σύσσωμο το δημοτικό συμβούλιο γονυπετείς μπροστά στο βωμό της πατρίδας απέδωσαν τον οφειλόμενο φόρο τιμής στους πεσόντες για τη λευτεριά!

Στην Κω την ιστορική εκείνη μέρα της 31 ης Μαρτίου του 1947
κατέφθασαν οι Ελληνικές Στρατιωτικές Αρχές, επικεφαλής των οποίων είχε τεθεί ο Ιερολοχίτης Ταγματάρχης Κωνσταντίνος Κρεκούκιας. Στον Κρεκούκια παρέδωσε τη Στρατιωτική Διοίκηση του νησιού ο Άγγλος Αξιωματικός των Πολιτικών Υποθέσεων Smith, ενώ στο Δημαρχείο γινόταν η υποστολή της Αγγλικής σημαίας και υψωνόταν με τις ενθουσιώδεις ιαχές του Κωακού Λαού η Γαλανόλευκη. Παρουσία των Αρχών το Δημοτικό Συμβούλιο και οι Δήμαρχοι της πόλης και των χωριών θα συνέλθουν, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο πρακτικών του Δημοτικού Συμβουλίου, «εις έκτακτον πανηγυρικήν συνεδρίαν επί τω μεγάλω και ιστορικώ γεγονότι της παραδόσεως της Βρεττανικής Διοικήσεως εις την Ελληνικήν τοιαύτην» και θα αποφασίσουν τα ακόλουθα:

Εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους προς τα συμμαχικά έθνη και
ιδιαίτερα προς την Μεγάλη Βρετανία «οι μετά της οποίας δεσμοί
εσφυρηλατήθησαν με το αίμα των Ελλήνων μαχητών». Εκφράζουν τις ευχαριστίες τους προς τον Άγγλο αξιωματικό των πολιτικών υποθέσεων κ. Smith «δια την κατανόησιν και τας πολλαπλάς εκδηλώσεις συμπαθείας, τας οποίας επέδειξεν ούτος προς τον λαόν της Κω» και εύχονται «όπως υπό την συνετήν και φιλόστοργον σκέπην του Διοικητού κ. Κων/νου Κρεκούκια, η νήσος μας ανακτήση την παλαιάν αίγλην και επανέλθη εις την περίοδον της προόδου και της ευημερίας». 

Στη συνέχεια εξουσιοδοτείται ο Δήμαρχος Γεώργιος Ιωαννίδης να αποστείλει στον Βασιλιά Γεώργιο τον Β΄(1) «ανάλογον τηλεγράφημα επί τω σημερινώ εορτασμώ», όπως επίσης στον Πρωθυπουργό και στον Πρόεδρο της Βουλής. Έγινε ακόμα δεκτή η πρόταση του Δημάρχου, εκτός των άλλων, να ονομαστούν επίτιμοι δημότες Κω τόσο ο Άγγλος Διοικητής Smith όσο και ο πρώτος Έλληνας Διοικητής Κρεκούκιας. Και γι’ αυτούς προτάθηκε από τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Στέφανο Κιτρίνα να δοθούν σε δυο κύριες οδούς της πόλης τα ονόματά τους. Παραμένει, άλλωστε, γνωστή ως τις μέρες μας η μια οδός στο όνομα του Κρεκούκια.

Το κείμενο τελικά του πρακτικού του Δημοτικού Συμβουλίου Κω
συμπληρώνεται με τα ονόματα, τις υπογραφές και τις σφραγίδες όλων των παρισταμένων, οι οποίοι ήσαν οι εξής: Ο Άγγλος στρατιωτικός διοικητής Smith, ο Έλληνας στρατιωτικός διοικητής Κ. Κρεκούκιας, ο αρχιμανδρίτης Φιλήμων Φωτόπουλος ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας, ο Δήμαρχος Κω Γ. Ιωαννίδης, ο Υποδήμαρχος Ν. Παρθενιάδης, οκτώ Δημοτικοί Σύμβουλοι από τους οποίους οι δυο ήσαν Οθωμανοί, οι Δήμαρχοι των χωριών: Ασφενδιού Μ Διακομανώλης, Πυλίου Ε. Ευθυμίου, Αντιμάχειας Ακ. Μαύρος, Καρδάμενας Ι. Νικολάου και Κεφάλου Α. Νικολής. Υπογράφουν επίσης ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Στ. Κιτρίνας και ο Γραμματέας Ν. Καβουκλής.
(Περισσότερα βλέπε στο βιβλίο μου Ιστορία της Νήσου Κω, έκδοση
Δήμου Κω, 1990 σσ. 651-655 και στην έκδοσή του στην αγγλική γλώσσα το 2015 σσ.638-641).

Τον επόμενο χρόνο και με το Νόμο 518 της 9 ης Ιανουαρίου 1948, «Περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα», που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, έχουμε την de jure πράξη της Ένωσης των Δωδεκανήσων και ο νέος βασιλιάς ο Παύλος (2) θέλησε να επισκεφθεί με τη βασιλική οικογένεια και με τα μέλη της Κυβέρνησης την Ρόδο στις 7 Μαρτίου του 1948, επισφραγίζοντας έτσι την κυριαρχία της Ελλάδας στα Δωδεκάνησα. Η μέρα αυτή της άφιξης του Ανώτατου Άρχοντα της χώρας στα νησιά μας επιλέχτηκε επίσημα και ως η τυπική και τελετουργική μέρα του εορτασμού μέχρι σήμερα της Ενσωμάτωσης.

Η αναμφισβήτητα όμως ιστορική μέρα της Ενσωμάτωσης
παραμένει η μέρα της υποστολής της Αγγλικής και η έπαρση της
Ελληνικής σημαίας δηλαδή η 31η Μαρτίου του 1947, που σηματοδοτεί την οριστική απελευθέρωση των Δωδεκανήσων από τον ξενικό ζυγό. Αυτήν ακριβώς την ημερομηνία της 31ης Μαρτίου θα πρότεινα στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και στην Κυβέρνηση να επαναφέρουν για τον εορτασμό της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου μας. Το οφείλουμε εμείς οι νεώτεροι τόσο για την αποκατάσταση της αμετάτρεπτης ιστορικής αλήθειας όσο και για την απόδοση σεβασμού και τιμής στη μνήμη των προγόνων μας.

Σημειώσεις:

1. Σημειώνω εδώ ότι ο βασιλιάς Γεώργιος ο Β΄ έτυχε να αποβιώσει από καρδιακή ανακοπή την επόμενη της εορταστικής εκείνης ημέρας, δηλαδή την 1η Απριλίου του 1947.
2. Ο Παύλος στέφθηκε βασιλιάς την ίδια μέρα του θανάτου του άτεκνου αδελφού του Γεωργίου, δηλαδή την 1η Απριλίου του 1947.

«ΚΩΑΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΕΙΣ» ΕΝΑ ΑΓΝΩΣΤΟ ΙΠΠΟΚΡΑΤΙΚΟ ΕΡΓΟ

Υπάρχει ένα έργο της Ιπποκρατικής Συλλογής, άγνωστο
σχεδόν στους περισσότερους, που ανήκει όπως ταξινομήθηκε,
στα προγνωστικά και σημειολογικά ιπποκρατικά έργα και αυτό
είναι οι «Κωακαί προγνώσεις». Ιδιαίτερη σημασία απέδιδαν οι
Ιπποκρατικοί γιατροί στην πρόγνωση. «Κάλλιον το
προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν» έλεγαν. Κατά τον Ιπποκράτη ο
γιατρός που προγιγνώσκει και προλέγει αυτά που θα συμβούν
στον ασθενή έχει άριστα αποτελέσματα. Διότι με την πρόγνωση,
που στηρίζεται σε ασφαλή διάγνωση, ο γιατρός κερδίζει την
εμπιστοσύνη των ασθενών και εφαρμόζει την ορθή θεραπεία. Η
πρόγνωση για την πορεία της ασθένειας συνδυαζόταν πάντοτε
με τις διαγνωστικές ενδείξεις. Και στο έργο «Κωακαί
προγνώσεις» του Ιπποκράτη διαβάζουμε 640 αναφορές σε
ποικίλες μορφές παθήσεων και συμπτώματα ασθενειών που
προσβάλλουν το ανθρώπινο σώμα.

Σύγχρονοι ερευνητές αναφερόμενοι στις προβλεπτικές
αυτές ικανότητες του Ιπποκράτη ομολογούν ότι αυτός «πρώτος
διέβλεψε τη σημασία και τις τεράστιες προοπτικές της
προληπτικής ιατρικής», που καλλιεργείται στις μέρες μας. Αλλά
και της προκαθοριστικής ιατρικής, που άρχισε τώρα να
αναπτύσσεται και που μπορεί να θεωρηθεί πρόδρομος (Σπ.
Μαρκέτος, Ιστορία της Ιατρικής, Αθήνα 1993, σελ. 73).

Οι «Κωακαί προγνώσεις» χρονολογήθηκε ότι γράφτηκαν
το δεύτερο μισό του 4 ου π. Χ. αιώνα και πολλοί πιστεύουν ότι
περιλαμβάνουν τις γνώσεις των Κώων γιατρών (Ασκληπιάδων),
που υπήρξαν πρόγονοι του Ιπποκράτη, ο οποίος όμως ήταν
εκείνος που τις συμπλήρωσε, τις συστηματοποίησε και τις
κατέγραψε. Στο έργο του αυτό ο Ιπποκράτης μας παρέχει μια
ακόμη ένδειξη της αντιμετώπισης του ασθενή ως ενιαία
ψυχοσωματική ολότητα, καθώς διαπιστώνει την επίδραση των
βιολογικών παρεκκλίσεων ακόμη και στην πνευματική ζωή του
ανθρώπου. Το αρχαίο ρητό νους υγιής εν σώματι υγιεί
επαληθεύεται εδώ και διευρύνει τη σημασία του. Οι νοητικές
και βιολογικές διεργασίες αλληλεπιδρούν και, αν είναι σε
φυσιολογική κατάσταση, εξασφαλίζουν την υγεία σε όλο τον
ανθρώπινο οργανισμό. Όταν για κάποιο λόγο η μια από τις δυο
προσβληθεί, η υγεία κλονίζεται.

Από την ποικιλία των θεμάτων που περιγράφονται εδώ
φαίνεται η σπουδαιότητα και το ενδιαφέρον που έχει το
ιπποκρατικό αυτό βιβλίο με τίτλο: «Κωακαί προγνώσεις».
Πολλά στοιχεία του έργου τούτου αποτέλεσαν αντικείμενο
μελέτης και σχολιασμού για πολλά χρόνια, μέχρι τη σύγχρονη
εποχή, γι’ αυτό αξίζει και σήμερα να διαβάζεται από όλους.