Έχουν περάσει δεκαετίες ολόκληρες από τότε που οι Ιταλοί κατακτητές καθιέρωσαν ως επίσημο έμβλημα του Δήμου της Κω τα δυο περιελισσόμενα σε ράβδο φίδια με το βότρυ σταφυλιού, έτσι ακριβώς όπως τα βλέπουμε ανάγλυφα μέσα σε κύκλο στην ανατολική πλευρά του Δημαρχείου. Στο διάβα των ετών το έμβλημα αυτό έγινε αποδεκτό απ’ όλες τις δημοτικές αρχές της Κω, τόσο για τους ακριβείς συμβολισμούς του, κατανοητούς απ’ όλους (ράβδος Ασκληπιού-φίδια που υποδηλώνουν Ασκληπιό και Ιπποκράτη-ταύτιση του βότρυ με την αφθονία αγαθών του νησιού) ,όσο και για τη συμμετρία του σχεδίου, που χαράχτηκε ασφαλώς από καλλιτέχνη Ιταλό.
Η σημερινή δημοτική αρχή εύλογα εξέφρασε την απορία πώς παγιώθηκε το έμβλημα αυτό από την ιταλική-φασιστική περίοδο μέχρι τις μέρες μας, για να λάβει την απάντηση μετά από σχετική με το θέμα σύσκεψη στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου μας, ότι και η Ορθόδοξη Κοινότητα της Κω, πριν από την επίσημη ιταλική καθιέρωση του εμβλήματος, απεικόνιζε στη σφραγίδα της τα δυο περιελισσόμενα σε ράβδο φίδια. Είναι πιθανόν από τη σφραγίδα της «Ορθόδοξης Κοινότητας Κω» οι Ιταλοί να άντλησαν την ιδέα απεικόνισης (επί το καλλιτεχνικότερον) του δημοτικού εμβλήματος. Μα και στην Κοινότητα πώς θεσπίστηκε αυτό το μοτίβο; Ήταν μήπως γνωστό από τα μέχρι τότε αρχαιολογικά ευρήματα του νησιού; Βεβαιότατα! Αυτό θα επιχειρήσω σήμερα να παρουσιάσω.
Ο 19ος αιώνας με το πέρασμά του σημάδεψε ιδιαίτερα την Κω, αφού πλειάδα ξένων ερευνητών και επιστημόνων την επισκέφθηκε, μελέτησε και κατέγραψε το πλήθος των εγκατεσπαρμένων λειψάνων της αρχαιότητάς της, έτσι που η Κως υπήρξε τότε γι’ αυτούς ένα πραγματικό θησαυροφυλάκιο. Ανάμεσά τους θα ξεχωρίσει κι ένας ντόπιος, που θα αναδειχθεί πρωτοπόρος στην έρευνα της κωακής αρχαιολογίας και επιγραφικής. Ο Σταμάτιος Κων/νου Παντελίδης, ο πρώτος Έλληνας αρχαιοδίφης του νησιού, πρόδρομος του Ιακώβου Ζαρράφτη. Γόνος εύπορης οικογένειας της Κω, ο Σταμάτιος Παντελίδης σπουδάζει στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης, φοιτά στο Διδασκαλείο της Αθήνας και μετεκπαιδεύεται στην Ευρώπη. Το 1866 τον βρίσκουμε να διδάσκει αρχαία ελληνικά σε γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας, ενώ το 1883 διορίστηκε δάσκαλος στο Ελληνικό Σχολείο της πόλης Κω μαζί με τον αείμνηστο Αλέξιο Ζερβάνο.( Περισσότερα γι’ αυτούς βλέπε στο βιβλίο μου: Ιστορία της Νήσου Κω. Αρχαία-Μεσαιωνική- Νεότερη, Έκδ. Δήμου Κω 1990,σελ.391-392).Η αγάπη προς τη γενέτειρα τον οδηγεί στην απόφαση να εγκαταλείψει τη λαμπρή σταδιοδρομία του καθηγητή και από τη θέση του δασκάλου της στοιχειώδους εκπαίδευσης να προσφέρει τα νάματα της παιδείας στη νεολαία του νησιού του, μιας και δεν υπήρχε τότε γυμνάσιο στην Κω. Η ίδια αγάπη τον οδήγησε στην επιτόπια έρευνα, συγγραφή και δημοσίευση αξιολογότατων ιστορικών, αρχαιολογικών και επιγραφικών μονογραφιών για την Κω, σε επίζηλα επιστημονικά περιοδικά του Παρισιού και της Αθήνας.
Σε ένα, λοιπόν, από αυτά, την «Πανδώρα» (τόμος ΙΒ΄,σελ.185) περιοδικό σύγγραμμα με ιστορικό και λογοτεχνικό περιεχόμενο, που εκδιδόταν από τους: Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή, Κων/νο Παπαρρηγόπουλο και Νικόλαο Δραγούμη, δημοσιεύει ο Σταμ. Παντελίδης τον Ιούλιο του 1861,μεταξύ άλλων και το άρθρο του για τον Πλάτανο του Ιπποκράτη, δίνοντάς μας την πολύτιμη πληροφορία ότι εντός της πλατείας όπου βρίσκεται ο Πλάτανος υπήρχε πριν από το 1830 μια δεξαμενή από Παριανό μάρμαρο, που έφερε ανάγλυφο το σύμπλεγμα δύο φιδιών, ενώ πέντε νεάνιδες θυσίαζαν αίγα στο θεό της Επιδαύρου, δηλαδή στον Ασκληπιό.{Γράφει: «Εντός της αυτής πλατείας έκειτο προ του 1830 και δεξαμενή εκ Παρείου μαρμάρου φέρουσα γεγλυμμένους δύο όφεις συμπεπλεγμένους και πέντε νεάνιδας θυούσας αίγα εις τον θεόν της Επιδαύρου. Αλλ’, ως μη ώφελλεν, τονίζει με πίκρα, αι αιμοχαρείς της βαρβαρότητος χείρες ηγέρθησαν και κατά των αψύχων τούτων ανεκτιμήτων μνημείων της ελληνικής περιουσίας!»}.Υπαινίσσεται εδώ την καταστροφή και εξαφάνιση του ανάγλυφου αυτού από τον τότε τούρκο διοικητή (καϊμακάμη) της Κω Μουσταφά Μπέη , ο οποίος κατεχόταν από καταστροφική μανία για κάθε αρχαιοελληνικό επιγραφικό και καλλιτεχνικό έργο, πιστεύοντας ότι η διατήρηση των ευρημάτων αυτών καλλιεργούσε το επαναστατικό μένος στις ψυχές των Ελλήνων κατοίκων του νησιού.
Το ανάγλυφο, όμως, σύμπλεγμα των δύο φιδιών θυμόντουσαν πολύ καλά οι πρόγονοί μας, γι αυτό και το απεικόνισαν στην επίσημη σφραγίδα της Ορθόδοξης Κοινότητάς τους, αντιλαμβανόμενοι ότι συμβόλιζε τους δικούς τους: Ασκληπιό και Ιπποκράτη! Με ευγνωμοσύνη οφείλουμε να μνημονεύουμε τον πρώτο Κώο αρχαιοδίφη Σταμάτιο Κων/νου Παντελίδη, που μας διέσωσε πολλές χρήσιμες ιστορικές πληροφορίες για το νησί μας. Το σύνολο του έργου του είχα την τιμή να παρουσιάσω στην Κω το 1997 στα πλαίσια του Πολιτιστικού Συμποσίου, που διοργανώνει ανά διετία η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου. (Έχω υπό έκδοση τη σχετική μονογραφία).
Δημοσίευμά μου στο φύλλο 2059/14-07-2009 της εφημ. «Το Βήμα της Κω».