ΧΡΟΝΙΚΑ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΚΩ
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1843. Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΠΤΑΜΕΛΟΥΣ ΔΗΜΟΓΕΡΟΝΤΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΚΡΙΤΩΝ ΤΗΣ ΚΩ: Στις 2 Φεβρουαρίου του έτους 1843 θα γίνει η πρώτη επταμελής εκλογή δημογερόντων από τη συνέλευση και μόνο των προκρίτων της Κω, χωρίς τη συμμετοχή εκπροσώπου της Εκκλησίας και θα τεθούν οι σχετικές με το σώμα της «Δημογεροντίας» διατάξεις. Θα δημιουργηθεί, δηλαδή, για πρώτη φορά στα χρονικά της τοπικής αυτοδιοίκησης της Κω ένα πρωτόγνωρο, ανεξάρτητο από το Μητροπολιτικό Συμβούλιο, όργανο, που θα απηχεί τις θελήσεις των προυχόντων κυρίως του νησιού. Οι εξουσίες των δημογερόντων της Κω ήταν δοτές, γιατί αυτοί διορίζονταν από τους προκρίτους (τσιφλικάδες) και δεν εκλέγονταν από το κυρίαρχο εκλογικό σώμα, που είναι ο λαός.
Όπως διαβάζουμε σε Πρακτικό αποτελούμενο από 6 άρθρα, καταχωρισμένο στον Δ΄ Κώδικα (σελ.17) της Ιεράς Μητροπόλεως Κω, συνήλθαν οι πρόκριτοι και αποφάσισαν «κοινή γνώμη», τον προσωρινό διορισμό μιας εξαμελούς Δημογεροντίας κι ενός Προέδρου της, ο οποίος θα την αντιπροσώπευε ενώπιον των Αρχών, για τις υποθέσεις εκείνες, που δεν ήταν ανάγκη να παρουσιάζεται όλη η Δημογεροντία. Ο Πρόεδρος πριν από κάθε αντιπροσώπευση όφειλε να ακούει τη γνώμη των έξι Δημογερόντων, «έχων προ οφθαλμών τα προς την πατρίδα και προς το κοινόν χρέη του, απεχόμενος παντός το οποίον ήθελε φέρει ψυχρότητα(;) εις τα άτομα του κοινού». Ο ίδιος «εις αμοιβήν των κόπων του» ορίσθηκε, μάλιστα, να παίρνει «από το κοινόν γρόσια πεντακόσια κατ’ έτος». Χαρακτηριστική υπήρξε η διάταξη του άρθρου 3 που προέβλεπε ότι «οι άνω ειρημένοι Δημογέροντες χρεωστούν όλοι μια ψυχή να συντρέχουν εις όσα αποβλέπουν την ωφέλειαν του κοινού της πατρίδος». Θα περάσει μια ολόκληρη δεκαετία για να αυξηθεί και πάλι αριθμητικά και να δραστηριοποιηθεί έστω και με περιορισμένα καθήκοντα η Δημογεροντία στην πόλη της Κω.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1918 ΟΙ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΚΩ: Η διοικητική αυτοτέλεια των κοινοτικών πραγμάτων της πόλης Κω κατά την πρώτη περίοδο της Ιταλοκρατίας θα συνεχισθεί και θα ενισχυθεί με την έκδοση ενός νέου «Κοινοτικού Κανονισμού της Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητος Κω», που αναθεωρούσε όλους τους προγενέστερους κανονισμούς. Οι αναθεωρητικές εργασίες του Κοινοτικού Κανονισμού άρχισαν τον Φεβρουάριο του 1918. Σε Γενική Συνέλευση, που κάλεσε ο Μητροπολίτης Αγαθάγγελος στο Παρθεναγωγείο, συγκεντρώθηκαν 31 άτομα κι εξέλεξαν 12μελή Αναθεωρητική Επιτροπή και 12μελή Αντιπροσωπεία για τη συζήτηση και επιψήφιση του Κανονισμού, ο οποίος επικυρώθηκε τελικά και τέθηκε σε εφαρμογή τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς. Ο Κανονισμός που αποτελείτο από επτά κεφάλαια [Α΄ Περί Κοινότητας και Μητροπολίτη, Β΄ Περί Διοίκησης της Κοινότητας της πόλης Κω, Γ΄ Περί Συνεδρίου, Δ΄ Περί Κοινοτικής Περιουσίας, Ε΄ Περί Εφορίας και Δασκάλων, ΣΤ΄ Περί Επιτροπών των ναών των δύο Ενοριών (της Χώρας και της Άσπας) και Ζ΄ Περί Εκκλησιαστικών Δικαστηρίων] και ενενήντα άρθρα, τυπώθηκε το 1918 σε φυλλάδιο των εκατό αντιτύπων, 40 σελίδων το καθένα, στο τυπογραφείο του Νικολάου Νικολαΐδη και διανεμήθηκε σε όλα τα μέλη του Συνεδρίου και σε εξέχοντες πολίτες της Κω. Την επιμέλεια της εκτύπωσης είχε ο Πρωτοσύγκελος Φιλήμων Φωτόπουλος. Είναι αυτός ο Κανονισμός που προκάλεσε την εντονότατη αντίδραση των Ιταλών, επειδή περιείχε τη λέξη: «Ελληνική» στον τίτλο του καθώς και τη λέξη: «Εθνάρχης» στον χαρακτηρισμό του Μητροπολίτη Κω. Γι αυτό και οι Ιταλοί αξίωσαν την απόσυρση του φυλλαδίου του Κανονισμού, πράγμα το οποίον ήταν αδύνατο να συμβεί γιατί είχε πλέον διανεμηθεί στους Κώους.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1926 Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΜΑΧΕΙΑΣ: Στις 8 Φεβρουαρίου του 1926 (ώρα 08:15 μ.μ.) ισχυρός σεισμός μεγέθους 5,4 και έντασης Ι=VIII της τροποποιημένης κλίμακας Mercalli, συγκλόνισε το νησί με επίκεντρο την Αντιμάχεια. Το αποτέλεσμα ήταν να βρουν το θάνατο δύο άτομα, ο Στέφανος Γεωργίου Ματσάγκος 25 ετών και η Αννεζούλα Αντωνίου Ανδρέου 12 ετών και να τραυματισθούν γύρω στα διακόσια. Τα περισσότερα σπίτια του χωριού κατέρρευσαν, οι εκκλησιές και τα ξωκλήσια έπαθαν μεγάλες καταστροφές, ο δε ναός των Αγίων Αποστόλων αχρηστεύθηκε εντελώς.
Η Ιταλική Διοίκηση της Κω διέθεσε στρατό, για να ανασύρει τους τραυματίες από τα ερείπια και να παράσχει τις πρώτες βοήθειες. Κατασκευάστηκαν αμέσως παραπήγματα για την προσωρινή στέγαση των κατοίκων, ενώ θα καταρτισθεί ειδική Επιτροπή Βοήθειας, για τις επισκευές των σπιτιών που υπέστησαν βλάβες και για την ανοικοδόμηση εκείνων που κατέρρευσαν. Οι ιδιοκτήτες των σπιτιών που υπέστησαν ρωγμές έλαβαν από την Ιταλική Κυβέρνηση χρηματική ενίσχυση για την αποκατάσταση των ζημιών. Τους δόθηκε επίσης και ξυλεία.
Αμέσως μετά το σεισμό κατέφθασαν στο Μαστιχάρι Καλύμνικα καΐκια με τρόφιμα για τους σεισμόπληκτους, έμπρακτη εκδήλωση της αδελφικής αλληλεγγύης των Καλυμνίων. Σύσσωμο επίσης το νησί της Κω θα κινητοποιηθεί για την προσφορά κάθε δυνατής βοήθειας. Η Ερανική Επιτροπή του Κοινοτικού Συνεδρίου της πόλης θα συλλέξει και θα στείλει στην Αντιμάχεια βοήθημα 15.000 ιταλικών λιρεττών, ενώ ο Κωακός Σύλλογος «Ιπποκράτης» της Νέας Υόρκης θα στείλει 1.474 δολλάρια, που αντιπροσώπευαν την εποχή εκείνη 37.000 περίπου λιρέττες. Ανάλογη ήταν και η συνδρομή του «Ιερού Συλλόγου Αγίας Παρασκευής» και μεμονωμένων Κώων της Αμερικής.
Στην Αθήνα η Γενική Ένωση Κώων «Ο Ιπποκράτης» θα συστήσει Ερανική Επιτροπή για τη συγκέντρωση χρημάτων. Πρόεδρος της Επιτροπής διετέλεσε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Παπαδόπουλος και μέλη διαπρεπείς Δωδεκανήσιοι. Συγκεντρώθηκε αρκετά σεβαστό ποσό που παραδόθηκε στον Σκεύο Ζερβό, με την εντολή να το στείλει στον προορισμό του. Εκείνος όμως επικαλούμενος την άρνηση της Ιταλικής Κυβέρνησης να δεχτεί βοήθεια για τους σεισμοπαθείς προερχόμενη από την Ελλάδα, κατακρατούσε πάνω από δύο χρόνια το ποσό, ενώ έπρεπε να μεθοδεύσει με μυστικό τρόπο την αποστολή του στην Κω. Η Μητρόπολη και το Κοινοτικό Συνέδριο εξουσιοδότησε τριμελή Επιτροπή από τους διαμένοντες στην Αθήνα Σταμάτη Μανούση, Αντώνη Νικολαΐδη και Ηρακλή Καραναστάση να επισκεφθεί τον Ζερβό, να του υποδείξει το μέσο για την αποστολή των χρημάτων, τα οποία έπρεπε πάση θυσία να φθάσουν στην Κω, επειδή οι ανάγκες των πληγέντων σεισμοπαθών της Αντιμάχειας ήταν άμεσες. Τελικά ύστερα από παρέμβαση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών τα χρήματα έφθασαν στον προορισμό τους.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1938 Ο ΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΙΠΠ. ΙΩΑΝΝΙΔΗ ΩΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΥ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΚΩ: Το έτος 1938 θα καθιερωθεί από τους Ιταλούς ο θεσμός του Κυβερνητικού Επιτρόπου (Commissario Governativo) για τη διαχείριση των ιδρυμάτων και των περιουσιών των τριών Κοινοτήτων (Ορθοδόξων, Μουσουλμάνων και Εβραίων) της Ρόδου και της Κω. Έτσι με Κυβερνητικό Διάταγμα της 17ης Φεβρουαρίου του 1938 διορίσθηκε στην πόλη της Κω Κυβερνητικός Επίτροπος της Ορθόδοξης Κοινότητας ο γιατρός Γεώργιος Ιπποκράτους Ιωαννίδης. Με το διορισμό αυτό καταργήθηκε αμέσως το Κοινοτικό Συνέδριο και για τα εκκλησιαστικά ζητήματα ο Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος Αρχιμανδρίτης Φιλήμων Φωτόπουλος συμβουλευόταν μόνο τους Εκκλησιαστικούς Επιτρόπους. Παράλληλα αφαιρέθηκαν από την Ορθόδοξη Κοινότητα τα Ληξιαρχικά και Συμβολαιογραφικά καθήκοντα, που υπάχθηκαν σε ξεχωριστές υπηρεσίες. Ιδρύθηκε στη Δημαρχία Ληξιαρχικό Γραφείο, ενώ οι συμβολαιογραφικές πράξεις ανατέθηκαν στον Προϊστάμενο Γραμματέα του Πρωτοδικείου. Δύο χρόνια αργότερα ο διορισμένος Κομισάριος Γεώργιος Ιωαννίδης θα απαλλαγεί των καθηκόντων του από τον De Vecchi, όλη δε η περιουσία της Ορθόδοξης Κοινότητας θα παραδοθεί στον Ιταλικό Δήμο της Κω για οριστική διαχείριση.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1943 Η ΑΦΙΞΗ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΟΥ ΑΝΘΥΠΟΛΟΧΑΓΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΖΟΥΛΗ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΚΟΜΜΑΝΤΟΣ: Τον Φεβρουάριο του 1943 θα φθάσει κρυφά στην Κω από τις απέναντι Τουρκικές ακτές ο Ανθυπολοχαγός Στέφανος Καζούλης, επικεφαλής Αγγλικής Ομάδας Κομμάντος, που είχε ως αποστολή τη συγκέντρωση πληροφοριών γύρω από τις ιταλικές στρατιωτικές θέσεις. Ήταν ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός που ήρθε στο νησί για συγκεκριμένη αντιστασιακή δράση. Ο Στέφανος Καζούλης, γεννημένος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1912, ήταν γιός του μεγάλου ευεργέτη της Ρόδου Μιχαήλ Καζούλη και της Μαρίκας, το γένος Στεφάνου Δραγούμη. Υπήρξε, δηλαδή, ανεψιός του φλογερού πατριώτη Ίωνα Δραγούμη και του πρωτομάρτυρα του Μακεδονικού Αγώνα Παύλου Μελά. Αποφοίτησε από το Αβερώφειο Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας και από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λωζάννης, για να συνεχίσει έπειτα Οικονομικές Σπουδές στο Economics School of London. Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο κατατάχθηκε μαζί με τα αδέλφια του εθελοντής στον Ελληνικό Στρατό και αργότερα στάλθηκε στην Geneifa, κοντά στο Σουέζ, για εκπαίδευση. Μπήκε κατόπιν στη Σχολή Δοκίμων Αξιωματικών και ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός. Οι Βρετανικές Στρατιωτικές Αρχές τον ζήτησαν ονομαστικά και τον απέσπασαν από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις στα S.B.S υπό τις διαταγές του Λόρδου Jellicoe.
Ο Στέφανος Καζούλης φθάνοντας στην Κω θα συναντηθεί εντελώς τυχαία στη βραχώδη περιοχή κοντά στη σπηλιά της Χαλκήπετρας με το νεαρό Κώο Διαμαντή Γιαννιό, ο οποίος δούλευε με τον αδελφό του Μιχάλη στα ιαματικά λουτρά, τα «Θέρμη», φτιάχνοντας ξύλινες καμπίνες, που θα λειτουργούσαν το καλοκαίρι για τους λουόμενους. Ο Καζούλης, αφού συνέστησε στον Γιαννιό να είναι πολύ προσεκτικός και να μην αναφέρει σε κανένα την παρουσία του στο νησί, τον έστειλε να αναγνωρίσει τα φυλάκια και τα οχυρά των Ιταλών στα Μπογάζια και στο Ψαλίδι. Οι πληροφορίες που μετέφερε ο Γιαννιός στον Καζούλη υπήρξαν καθοριστικές. Η συνάντηση αλλά και η συνεργασία τους θα σημαδεύσει καίρια τη ζωή του 17χρονου τότε Διαμαντή Γιαννιού. Από εκείνες τις στιγμές θα θέσει κι αυτός τον εαυτό του στην υπηρεσία του αγωνιζόμενου Ελληνικού και Συμμαχικού Στρατού, εντασσόμενος στη δύναμη του Ιερού Λόχου με εκπαίδευση στους καταδρομείς, λαμβάνοντας μέρος σε πολλές παράτολμες επιχειρήσεις, προσφέροντας πολλές υπηρεσίες στον αντιστασιακό αγώνα κατά των Γερμανών στα Δωδεκάνησα και ιδιαίτερα στο νησί του. Θα προαχθεί σε Επιλοχία «επ’ ανδραγαθία» και θα του απονεμηθεί δύο φορές το παράσημο των «εξαιρέτων πράξεων». Αλλά και ο Στέφανος Καζούλης θα λάβει μέρος σε πολλές επιχειρήσεις αποβάσεων στα νησιά, έως ότου θα πέσει ηρωικά μαχόμενος κατά των Γερμανοϊταλών στη Σαντορίνη, τη νύχτα της 23ης προς την 24η Απριλίου του 1944. Η Ελληνική Κυβέρνηση επάξια του απένειμε το «Αριστείον Ανδρείας», ενώ μια από τις κεντρικές πλατείες της πόλης Κω φέρει τιμητικά το όνομά του.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 1947 Η ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ: Μετά την αιφνιδιαστική απόφαση των Υπουργών των Εξωτερικών των τριών νικητριών Μεγάλων Δυνάμεων της 27ης Ιουλίου του 1946, που υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους σταθμούς στην περιπετειώδη πορεία του Δωδεκανησιακού Λαού προς την αγκαλιά της Μάνας Πατρίδας, θα έλθει και η Συνδιάσκεψη της Ειρήνης του Παρισιού στις 10 Φεβρουαρίου του 1947, κατά την οποία θα εγκριθεί και θα κυρωθεί από τις ίδιες Δυνάμεις η απόφαση της Ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων. Η Ελλάδα θεωρήθηκε διάδοχο της Ιταλίας Κράτος και ανέλαβε το σύνολο των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων που αναλογούν σ’ αυτήν ως προς τα Δωδεκάνησα, τα οποία υπήρξαν και η τελευταία περιοχή που ενσωματώθηκε στον εθνικό κορμό της Πατρίδας. Ένα μήνα σχεδόν μετά την υπογραφή της Συνθήκης Ειρήνης, στις 31 Μαρτίου του 1947, έγινε η ανάληψη της διοίκησης των νησιών από την Ελλάδα με την παράδοσή τους από τους Βρετανούς στον Έλληνα Στρατιωτικό Διοικητή Αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη. Θα επακολουθήσει αργότερα και η δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης του Νόμου 518/9-1-1948 για την de jure προσάρτηση των νησιών αυτών στην Ελλάδα.
Η ΕΘΙΜΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΚΩ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΗΝΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ
Στις 2 Φεβρουαρίου γιορτάζει η εκκλησιά της Υπαπαντής του Σωτήρος Χριστού ή η Παναγιά η Φλεβαριώτισσα στο Παλαιό Πυλί. Πρόκειται για το Καθολικό της ιστορικής Μονής της Θεοτόκου των «Καστριανών», που ίδρυσε τον 11ο αιώνα ο μοναχός Όσιος Χριστόδουλος ο Λατρηνός κατά την οκτάχρονη σχεδόν παραμονή του στο νησί της Κω. Ο Φεβρουάριος είναι ο μήνας των φυτευμάτων για τους γεωργούς της Κω. Φυτεύουν δέντρα και αμπέλια, ιδιαίτερα στις 10 του μήνα, που είναι η ελαφρόσκολη του Άη Χαραλάμπους. Προσφέρουν τότε αρτοκλασία στη μνήμη του, γιατί θεωρούν τον Άγιο προστάτη των αγροτών.