ΕΝΑΣ ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΡΙΑ ΣΤΗΝ ΚΩ

Κατακλείστηκε εφέτος η Κως από χιλιάδες Σύριους πρόσφυγες, που κατέφυγαν διερχόμενοι από το νησί μας κι εξακολουθούν να καταφθάνουν για να σωθούν από τη λαίλαπα του πολέμου που μαστίζει τη χώρα τους, με σκοπό να συνεχίσουν με ασφάλεια τη ζωή τους ταξιδεύοντας για την Ευρώπη. Ζούμε καθημερινά το δράμα αυτών των ανθρώπων, που με αξιοπρέπεια και εγκαρτέρηση βαδίζουν το δρόμο της ξενιτιάς με μόνη τους ελπίδα ένα καλύτερο αύριο γι αυτούς και τα παιδιά τους. Κι εμείς εδώ, ως επί το  πλείστον, κάνουμε ό,τι μπορούμε για να απαλύνουμε τον πόνο τους και να διευκολύνουμε το πέρασμά τους από το νησί προς την ηπειρωτική Ελλάδα με κατεύθυνση τις χώρες της επιλογής τους.

Η ιστορία μας έχει διδάξει πως η μικρή Κως υπήρξε ανέκαθεν ένας πολυπολιτισμικός τόπος, αφού από τα πανάρχαια χρόνια δεχόταν πλήθος «παροίκων» και «ξένων», τους οποίους οι κάτοικοι αγκάλιαζαν και θεωρούσαν συντοπίτες τους. Το ίδιο συνέβηκε και με τον ποιητή Μελέαγρο, που καταγόταν από τα Γάδαρα της Συρίας.

Γάδαρα αρχαίας Συριακής Δεκαπόλεως (σημερινή Ιορδανία)

        

Γεννημένος ο Μελέαγρος μεταξύ του 140 και 120 π. Χ. πέθανε στην Κω το 60 π. Χ. Σπούδασε τα ελληνικά στα σχολεία της Τύρου κι ύστερα έγινε μαθητής του κυνικού φιλοσόφου Μένιππου. Σε μεγάλη ηλικία ήλθε στην Κω και πέθανε σε βαθειά γερατειά. Δημοσίευσε αρχικά μια συλλογή με σάτιρες, που είχαν τον τίτλο «Χάριτες».Τη φήμη όμως και τη δόξα του τη χρωστάει στο μεγάλο πλήθος των επιγραμμάτων του, που βρίσκουμε στην Παλατινή Ανθολογία.  

Θα σταθώ σε δυο επιγράμματά του, που εκφράζουν την αναγνώριση της αγάπης του προς την Κω, τον τόπο που τον φιλοξένησε ως τα βαθειά του γεράματα.Το πρώτο είναι το ακόλουθο:  

«Ατρέμας, ω ξένε, βαίνε· παρ’ ευσεβέσιν γαρ ο πρέσβυς εύδει, κοιμηθείς ύπνον οφειλόμενον. 

Ευκράτεω Μελέαγρος, ο τον γλυκύδακρυν Έρωτα και Μούσας ιλαραίς  συστολίσας Χάρισιν· 

ον θεόπαις ήνδρωσε  Τύρος Γαδάρων θ’ ιερά χθων· 

Κως δ’ ερατή Μερόπων πρέσβυν εγηροτρόφει. 

Αλλ’ ει μεν Σύρος εσσί, Σάλαμ· ει δ’ ουν συ γε Φοίνιξ, 

Ναίδιος· ει δ’ Έλλην, Χαίρε· το δ’ αυτό φράσον».

Και σε μετάφραση:

«Αθόρυβα διάβαινε ξένε. Στους ευσεβείς ανάμεσα ο γέρος

τον οφειλόμενον ύπνο κοιμάται,

του Ευκράτη ο Μελέαγρος, που στόλισε τον  γλυκοδάκρυτον Έρωτα μαζί με τις Μούσες και τις χαρούμενες Χάριτες.

Η  θεογέννητη Τύρος τον άνδρωσε κι η ιερή γη των Γαδάρων.

Κι η Κως, των Μερόπων η αγάπη, πρεσβύτη τον γεροκόμησε.

Μ’ αν είσαι Σύρος, Σάλαμ· κι αν είσαι Φοίνικας, Ναίδιος.

Κι αν εισ’ Έλληνας, Χαίρε. Το ίδιο και συ πες».

       Το δεύτερο επίγραμμά του είναι το ακόλουθο:

«Πρώτα μοι Γαδάρων κλεινά πόλις έπλετο πάτρα,

ήνδρωσεν δ’ ιερά δεξαμένα με Τύρος·

εις γήρας δ’ οτ’ έβην, α και Δία θρεψαμένα Κως 

καμέ  θετόν Μερόπων[1] αστόν εγηροτρόφει.

Μούσαι δ’ ειν ολίγοις με, τον Ευκράτεω Μελέαγρον

παίδα, Μενεππείοις ηγλάϊσαν Χάρισιν».

       Και σε μετάφραση:

«Πρώτη πατρίδα μου των Γαδάρων η ένδοξη πόλη,

η Τύρος με πήρε κατόπιν και μ’ άνδρωσε.

Κι όταν έφτασα στα γεράματα η Κως που ανέθρεψε και το Δία, κι εμέ γεροτρόφησε, των Μερόπων πολίτη θετό.

Μα οι Μούσες με στόλισαν με του  Μενίππου τις Χάρες

το Μελέαγρο, εμένα, του Ευκράτη το γιό».

      Επίσης μεγάλος είναι ο πόθος που εκφράζει ο Μελέαγρος για μια ιδιαίτερα προσφιλή του γυναικεία ύπαρξη της Κω, σ’ ένα άλλο υπέροχο επίγραμμα, που είναι το εξής:
  

«Εύφορτοι νάες πελαγίτιδες, αι πόρον Έλλης πλείτε, 

καλόν κόλποις δεξάμεναι Βορέην, 

ην που επ’ ηιόνων Κώαν κατά νάσον ίδητε 

Φανίον εις χαροπόν δερκομέναν πέλαγος, 

τουτ’ έπος αγγείλαιτε· «Καλή νυέ, σος με κομίζει 

ίμερος ου ναύταν, ποσσί δε πεζοπόρον». 

ει γαρ τουτ’ είποιτ’, ευάγγελοι, αυτίκα και Ζευς 

ούριος υμετέρας πνεύσεται εις οθόνας».

      Και σε μετάφραση:

  

«Καράβια του πελάγου, φορτωμένα όμορφα, 

που ταξιδεύετε στου Ελλησπόντου τα στενά, 

με τον καλό Βοριά μες στα πανιά σας, 

αν κάπου στ’ ακρογιάλια του νησιού της Κως 

δείτε το Φανιώ ν’ αγναντεύει το γλαυκό το πέλαγος, 

αυτό το μήνυμα δώστε της: «καλά μου καράβια, 

o πόθος  με φέρνει σ’ εσάς κι όχι οι ναύτες, 

με τα πόδια να πεζοπορώ». 

Γιατί αν τούτο πείτε, αγγελιοφόροι μου, 

αμέσως κι ο Δίας ούριο άνεμο 

θα πνεύσει στα σκαριά σας».

---

[1] Και στα δύο επιγράμματά του αναφέρει ο Μελέαγρος τους κατοίκους της Κω Μέροπες, με την  αρχέγονη, παραδοσιακή τους ονομασία, δηλαδή θνητούς. Άξιος παρατήρησης είναι επίσης ο τριπλός  χαιρετισμός (Συριακός, Φοινικικός και Ελληνικός), που μνημονεύει στο πρώτο του επίγραμμα: «Αλλ’ ει μεν Σύρος εσσί, Σάλαμ· ει δ’ ουν συ γε Φοίνιξ, Ναίδιος· ει δ’ Έλλην, Χαίρε· το δ’ αυτό φράσον = Μα αν είσαι Σύρος, Σάλαμ· κι αν είσαι Φοίνικας, Ναίδιος. Κι αν εισ’ Έλληνας, Χαίρε. Το ίδιο και συ πες»(!).